Nowa Europa Wschodnia (logo/link)
09.11.2020
Free Range Productions

Wrota do Syjonu są w Polsce

Wielu twórców syjonizmu pochodziło z ziem, które znajdują się w Polsce. Ojcowie współczesnego Izraela marzyli o powrocie Żydów do Palestyny. Tworzyli religijne i świecie działa i myśli, które z czasem to umożliwiły. To historie pozytywne o ludziach, którzy widzieli przebudzenie narodów europejskich, w tym Polaków, dołączali do tego nurtu śniąc i budując podwaliny pod współczesny Izrael.
Foto tytułowe

Odcinek 1



David Ben Gurion, jeden z twórców i pierwszy premier Izraela urodził się i dorastał w Płońsku. Tutaj, nad rzeką Płonką, razem z kolegami, snuł marzenia o państwie żydowskim. Zawsze ciepło wspominał miasto swojego dzieciństwa. Nie przypadkiem więc jedyny Plac Ben Guriona w Polsce jest właśnie tutaj. To pozytywna historia, która aż prosi, żeby ją opowiedzieć.

Odcinek 2



Budowa kolei w połowie XIX w. to początek rewolucyjnych zmian w Ełku. Umożliwiła też rozwój pierwszego w europie, hebrajskiego czasopisma Hamagid. Jednym z jego twórców był David Gordon, wybitny dziennikarz, który miał wielki wkład w rozwój języka przyszłego państwa Izrael. W wydawnictwie przy ełskiej synagodze rodziły się słowa do dzisiaj opisujące współczesny świat.

Odcinek 3



Nahum Sokołów bawił się w rycerza przed synagogą w Wyszogrodzie. W Płocku dostał stypendium, aby rozwijać wybitną inteligencję. Później negocjował powrót Żydów do Palestyny z papieżem i liderami mocarstw z początku XX w. Napisał tysiące artykułów i dziesiątki książek. Wymyślił nazwę Tel Awiw. Nigdy nie przestał jednak myśleć i pisać po polsku, a w jego domu słowo "płocczanin" zawsze brzmiało dumnie.

Odcinek 4



O jednym wielkim człowieku z Torunia, Koperniku, słyszał każdy. Drugi, rabin Cwi Hirsz Kaliszer, jest praktycznie zapomniany nawet w mieście, w którym żył i pracował w XIX w. Rabin Kaliszer napisał wielkie dzieło "Deriszat Syjon", które stworzyło religijny fundament dla powrotu Żydów do Palestyny. Metodą realizacji tej pozytywnej, mesjanistycznej wizji nie miał być cud, tylko wytrwała praca. W ten sposób wybitny rabin z Torunia na trwałe wpisał się w historię współczesnego Izraela.

Odcinek 5



Rabin Samuel Mohylewer pracował i nauczał w Białymstoku. Przekonywał, że Żydzi powinni mieć własną ojczyznę, tak jak inne narody budzące się pod koniec XIX w. Chciał, by powstała w Palestynie jako spełnienie proroctw. Tam też miało powstać duchowe centrum judaizmu. Rabin Mohylewer nie stronił przy tym od wiedzy świeckiej i namawiał do nauki języków obcych. Budynek synagogi, w której pracował, nadal stoi w Białymstoku, choć nic dzisiaj nie przypomina o ciekawej i ważnej historii, która się z nim wiąże.

Odcinek 6



Menachem Begin nigdy nie praktykował prawa, które studiował na Uniwersytecie Warszawskim. Jednak nieugiętej postawy, którą wyniósł z Polski nigdy nie zmienił. Przekonywał, że Żydzi muszą walczyć o swoje państwo, a nie czekać na nie. Jego radykalizm wzbudzał kontrowersje i sprzeciw nawet wśród działaczy mu politycznie bliskich. Mimo tego po latach został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.






Podcast powstał w ramach projektu Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego sfinansowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP. Zadanie publiczne finansowane przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP w konkursie „Dyplomacja publiczna 2021”. Publikacja wyraża wyłącznie poglądy autora i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.