Podcasty: 30 lat po...

W 2021 r. mija 30 lat od rozpadu Związku Radzieckiego. Dla prezydenta Putina i wielu Rosjan to była katastrofa. Mieszkańcy upadłego Imperium wzięli sprawy we własne ręce. Z różnym skutkiem. Ta historia jest jednak daleka od zakończenia.

(Shutterstock)

Odcinek 1

Rozpad Imperium nie zatrzymał się. Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, dyrektorka Strategie2050 i była ambasador RP w Rosji, przekonuje, że dezintegracja trwa, mimo usilnych zabiegów prezydenta Władimira Putina starającego się odbudować potęgę Rosji. Dawne republiki poszły rozmaitymi drogami. Litwa, Łotwa i Estonia są częścią Zachodu i o nich w zasadzie już nie mówi się w tym kontekście. Z drugiej strony jest Białoruś, która do niedawna sprawiała wrażenie dobrze zakonserwowanego skansenu.

Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz - dyrektorka Strategie 2050, była ambasador Polski w Rosji, socjolożka i politolożka, specjalistka w zakresie problematyki wschodnioeuropejskiej.

Odcinek 2

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w Azji Środkowej powstało pięć nowych krajów: Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan. Ludwika Włodek podkreśla, że państwa te nie były przygotowane na zmiany, które dla wielu ich mieszkańców oznaczały katastrofę. Pomimo niezależności i różnych dróg rozwoju, region jako taki nadal jest bardzo mocno uzależniony od Rosji.

Ludwika Włodek jest socjolożką i reporterką. Pracuje jako adiunktka w Studium Europy Wschodniej, gdzie kieruje specjalizacją Azja Środkowa.

Odcinek 3

Kaukaz pokazuje na jak wiele sposobów można podzielić nawet niewielki region. Skutkiem jest ciągłe wrzenie. Związek Radziecki sztucznie ostudził temperaturę. Trzy dekady po rozpadzie ZSRR wielowymiarowa gra toczy się w najlepsze.

Anna Żamejć - dziennikarka, analityczka zajmująca się tematyką Kaukazu Południowego.

Odcinek 4

Trzy dekady po rozpadzie Związku Radzieckiego role w relacjach między Moskwą i Pekinem odwróciły się. Pomimo wyraźnej przewagi Chin nad Rosją, oba kraje potrzebują się. Przywódcy chętnie deklarują przyjaźń, lecz to nie o uczucia tu chodzi - te bywają "różne". To chłodno kalkulowana wspólnota interesów, w której jest też miejsce dla rywalizacji.

Katarzyna Sarek - adiunktka Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zakład Japonistyki i Sinologii.

Odcinek 5

Trzy dekady po rozpadzie Związku Radzieckiego centralna i środkowa część Europy zmieniła się nie do poznania. Powstały nowe państwa. Nastąpiło rozszerzenie UE i NATO. Jednak historia się nie skończył, fala wolności przeminęłą, a badacze na Zachodzie znowu interesują się regionem.

Olena Babakova - dziennikarka, stypendystka German Marshall Fund, doktorka nauk humanistycznych w zakresie historii Uniwersytetu w Białymstoku. W latach 2011–2016 dziennikarka Polskiego Radia dla Zagranicy, od 2017 roku koordynatorka projektów w Fundacji WOT. Współpracuje z polskimi i ukraińskimi mediami. Pisze o relacjach polsko-ukraińskich i ukraińskiej migracji do Polski i UE.

Odcinek 6

Działania militarne mają przywrócić Rosji pozycję mocarstwa. Moskwa chce grać w koncercie mocarstw, choć jest zbyt słaba. Dlatego kreuje niestabilność zmuszając Zachód do podejmowania rozmów. Temu służy szeroki wachlarz konfliktów, w których Kreml jest zaangażowany na różne sposoby.

Agnieszka Bryc - adiunktka na Wydziale Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie UMK w Toruniu. Była członkini Rady Ośrodka Studiów Wschodnich. Specjalizuje się w problematyce międzynarodowej aktywności Rosji.

Odcinek 7

Wraz z rozpadem Związku Radzieckiego wzrosła wolność religijna. Wyznanie jest ważnym elementem tożsamości narodowej. W Rosji utrwaliły się wzajemne, niekiedy korupcyjne, relacje między państwem a cerkwią. Kreml na potrzeby polityczne wykorzystuje przy tym zarówno historię prawosławia jak i postawy zaczerpnięte z przeszłości.

Daria Zvyagina - doktor nauk politycznych, kulturoznawczyni zajmująca się relacjami między Rosją i UE oraz Polską.

Odcinek 8

Upadek Związku Radzieckiego oznaczał rozpad drugiej gospodarki na świecie. Nie wszyscy źle na tym wyszli, ale Rosja nie wykorzystała kolejnych kryzysów, żeby dokonać transformacji. Polityka jest tu jednym z głównych przeszkód.

Prof. Dorota Niedziółka - Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.

Odcinek 9

Rosjanie nadal dość pozytywnie patrzą na Amerykanów, choć krytykują Amerykę. To historia "zawiedzionej miłości", rywalizacji prowadzącej do wrogości, ale także fascynacji i nadziei, którą dają młodzi Rosjanie. Nic jednak nie jest przesądzone i sporo zależy od Zachodu, który także musi wyciągnąć wnioski z przeszłości.

Maria Domańska - Ośrodek Studiów Wschodnich.

Odcinek 10

Amerykanie znowu zainteresowali się Rosjanami. Szybko starają się nadrobić luki w wiedzy, które powstały, gdy upadł Związek radziecki, a cały wschód Europy uznali za świata postkomunistyczny. Historia jednak się nie skończyła, Rosja nie jest już tak groźna jak ZSRR. Jednak Moskwy zmusza na Waszyngtonie, aby podzielił się uwagą, którą najchętniej skupiłby na Pekinie.

Iwona Reichardt - New Eastern Europe.